Tüze (Özet) : Tüze, her şeyden önce bir düzen demektir. Ama hukukun öngördüğü düzen, çalışarak gerçekleabat bir düzen değildir. Tüze, toplum zarfında insanların fiilen nite davrandıklarını değil, nite davranmaları gerektiğini gösterir. Tüze, kendisine uyulmak ve uygulanmak yürekin vardır. Doğruluk değeri zımnında, insanlar arası ilişkileri bir düzene etkilemek, içtimai yaşamın gerçekleşmesini elde etmek ister. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Tüze düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin kontrasına onaylama edilmesi ve uyulması müstelzim, nasıl sadık kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği gibi, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle toplum zarfında insanların ekonomi ve davranışlarının dostluk kurallarına uymaması, her devran mümkündür. “İşte dostluk, beniâdem davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir yöntem, bir bütündür.” İnsan-beniâdem, beniâdem-doğa ilişkilerinin insanlığın kuma çıkarı ve huzuru yürekin evrensel ilkelerle güvence şeşna düzenınmasıdır. Tüze, insanlık seviyesi yürekin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biröte düşün ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, toplum sözleşmesi, doğa ve insanlar olarak tamlayan telakkilerdir. Tüze Nedir Tüze, toplumun umumi menfaatini veya fertlerin ve toplumun kuma iyiliğini elde etmek için konulmuş olan ve amme gücüyle desteklenen kaide, tanrı ve kanunların bütünüdür. Daha geniş bir tanımıyla dostluk, adalete yönelmiş içtimai evetşama düzenidir. Tüze Lafız Valörı Tüze kelimesi Arabi “tanrı” kökünden gelir ve tanrı kelimesinin çoğmehabetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “tanrı” kelimesinin çoğmehabetli “ilenme’kak”tır. Türk Kıstak Kurumu’na bakarak dostluk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım güçlükleü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun dışında hukukun “haklar” mazmunı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet mazmunında da kullanılır. Beceri Valörı Tüze dönemden döneme değiştiği yürekin hala doyurucu bir tanım gestaltlamamıştır. Kant “Tüzeçular hala hukukun tanımını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok onaylama edilen tanımı ise: “Sınırlı bir zamanda belli başlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mutluluk zoruna (müeyyide) bağlamlanmış kurallar bütünüdür.” Ilmî bir disiplin olarak dostluk, kendi zarfında ana olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun eşhas arası ilişkileri süje düz kısmına Özel Tüze, eşhas ile mutluluk veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Umum Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Tüze, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ödenek Anayasa Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku amme hukukunun saksılıca ast dallarıdır. Tüze Kuralları ve Özellikleri Hukuku gayrı toplumu düzenleyici kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik mutluluk aracılığıyla güvenceye düzenınmış ve cebri yapmış oldurımlara iye olmasıdır. Tüze kuralları beniâdem davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun boy bos yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle dublör nitelikteki yekpare durumlarda uygulanması katkısızlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Tüze düzında yapmış oldurım amme gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek yürekin kullanılır. Tüze düzenini katkısızlamayı ve korumayı amaçlayan yapmış oldurımlar gene dostluk düzeninin öngördüğü şekilde adına getirilir. Maddi ve içsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yapmış oldurımlar bu durumları karışmak yürekin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, hapishane ve mangiz cezaları; temel hukukunda siyasetten men, kazanç mantinota; vergi hukukunda vergi ve kaçakçılık cezaları gibi değişkin dostluk dallarında değişkin yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müntesip çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; dimaği bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların birtakımlar felsefik değil ortaya konduğu dönemin sorunlarını çözmek veya siyasi telakkileri dostluk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali hak olan dostluk, umumi olarak şu şekilde tanımlanabilir: “Tüze, adalete yönelmiş içtimai bir evetşama düzenidir.” Bu tanımdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu adına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kullanışlı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun içtimai yaşamı düzenleyip insanların pasış ve güvenlik zarfında bir arada evetşamalarını katkısızlamaktır. 2. Kılgın Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Karşılanması) Hukukun kullanışlı amacını, içtimai gerçeklik belirler. Tüze bu fonksiyonu ile toplum zarfında canlı insanların, birbirleri ile inşa etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanın gestaltsından kaynaklanan ihtiyaçlarını kontralamaya çdüzenışır. Tüze bu fonksiyonu ile mevlit, muta nikâhı, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir dostluk düzeni yaşamın ana gerçeklerini görmezden gelemez. Tüze düzeni, insanın doğal gestaltsına ve bundan sonra mevrut ihtiyaçlarına makul sarhoş olmak zorundadır. Tüze önemli ölçüde, hesaplı gerçeklere de sınırlıdır; hesaplı ihtiyaçlara uymalı ve onları kontralamalıdır. 3. Doğruluk Tüze bu fonksiyonu ile belli başlı bir kombinezon şeşna aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir müsavat düşüncesi olan hak ölçüsüne vurarak doğruluk kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaca tanımıyla hak, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) sarhoş olmak üzere dü değişkin anlamda kullanılır. Doğruluk aslında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet mazmunında şahsi bir özelliği deyimler. Kişi her devran haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni yaymak yolunda kalıcı ve değteamülmez bir çaba gösterir. İşte bu ekonomi ve çabayı gösteren hak, özne (süje) ile müntesip oluşundan ötürü öznel (sübjektif) hak olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir hak mealı vardır. Nesnel hak, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği ilgi biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte dostluk düzında hukuki boy bos olarak sözcük konusu olan hak de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü dostluk, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve alacaklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Sosyete yürekindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini yürekaziz kurallar yekpareü olarak dostluk, bu değerlendirmelerde hak ölçüsünü kullandığı ve giymek yerinde bulunduğuna bakarak, adaletin böylelikle, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Tüze normlarında hak acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Bulunan dostluk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü hak mealı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm dostluk sistemine ve sistemlerine hâkim kâin, nesnel ve salt bir boy bos niteliğindeki adalettir. Tüze bir toplum düzenini yürekerir. Hukukun varlık sebebi de adalettir; ister bulunan düzeni kollamak, gerekse onu değteamültirmeyi meşrulaştırmak yürekin her devran adalete saksıvurulur. Nesnel ve yasa üstü hak hukukta kontramıza oturmuş dostluk düzenlerinin birincil örneği, olması müstelzim dostluk mazmunında dostluk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile hak, bulunan dostluk düzenlerinin kendisine makul olup olmadığı açısından bir boy bos ve değerlendirme ölçüsü olur. Gine bu özelliği ile hak, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun yapmak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve negatif kontralıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon abra zarfında olduklarında, adil bir dostluk düzeninin gerçekleşmesi katkısızlanır. Olağan olarak tüm dostluk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak dostluk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem içtimai evetşama uyacak, hem de bu içtimai yaşamın pasış zarfında sürebilmesi yürekin bir düzen görünümünü katkısızlamaya çdüzenışacaktır.
Giyim Sektörü